Partijleiders pas op met Lelystad Airport bij het schrijven van het regeerakkoord

Door: Dr. Paul Werkman

Het door Gert-Jan Segers in de trein achtergelaten concept voor een regeerakkoord van VVD en CDA bevat de volgende zinsnede: ‘Het aantal vluchten op de combinatie Schiphol en Lelystad wordt gemaximeerd, met prioriteit van behoud van de hub-functie van Schiphol.’ Als we dit voornemen afzetten tegen wat in het door SATL uitgegeven boek Schiphol Regeert boven water is gebracht, vallen vijf dingen op.

1. Dezelfde formule is sinds 2008 tegenover parlement en samenleving gehanteerd om de uitbreiding van vliegveld Lelystad te rechtvaardigen: Lelystad moet een maximum aantal vakantievluchten (45.000) van Schiphol overnemen, want Schiphol zit aan zijn taks (500.000) en moet zich kunnen concentreren op zijn hub- en mainportfunctie. Lelystad moet daarom uitsluitend een overloopfunctie krijgen en geen autonome groei met nieuwkomers faciliteren, want dat draagt niet bij aan versterking van de hub-functie van Schiphol.
2. Met drie moties heeft de Tweede Kamer na 2008 onderstreept dat autonome groei op Lelystad uit den Boze is. De eerste twee hebben een CDA-signatuur. De derde dateert van eind 2018 en draagt een SP-stempel, maar werd medeondertekend door GL, PvdA en SGP terwijl CDA, CU en D66 er hun stem aan gaven.
3. Op basis van een reeks rapporten en adviezen wisten het ministerie en de Schiphol Groep al vanaf 2007 dat (a) de vakantievliegmaatschappijen niet weg willen van Schiphol en (b) het enige instrument om dat toch voor elkaar te krijgen een Verkeersverdelingsregeling (VVR) is, maar de Europese Unie nooit zal accepteren dat daarin autonome groei en nieuwkomers worden uitgesloten.
4. Deze cruciale informatie is het parlement stelselmatig onthouden. Het in 2015 genomen besluit om vliegveld Lelystad te gaan uitbreiden is daardoor op onzuivere gronden genomen. Het ministerie en de Schiphol Groep hebben er een voldongen feit mee willen creëren: een kant-en-klare luchthaven, waarvoor de afspraken vast wel zullen wijken, als eenmaal blijkt dat Europa inderdaad dwarsligt.
5. Zoals achter de schermen voorspeld, bleek Brussel faliekant tegen de Nederlandse voorstellen voor een VVR zonder autonome groei. Met als resultaat dat VVR-3, die VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen onder het motto ‘dit of niks’ heeft laten maken, de door de Kamer verfoeide autonome groei mogelijk maakt. Tot 25.000 vluchten gelden weliswaar enkele voorwaarden, zoals ‘prioriteit’ voor van Schiphol afkomstige vluchten, maar deze zijn boterzacht. Vanaf 25.000 is er zelfs geen enkele restrictie meer. De ‘belofte’ van Van Nieuwenhuizen dat de regering dan haar best zal doen, is een gratuite slag in de lucht.

Dat Lelystad serieus gaat bijdragen aan het hub-beleid is kortom een illusie. Met Lelystad zijn alleen de (groei)belangen van de Schiphol Groep gediend. En dit wisten de insiders vanaf het begin. Met het niet naar behoren informeren van het parlement, het negeren van de drie (altijd door CDA, D66 en CU geïnitieerde en/of gesteunde) moties en hun voldongen-feitentactiek hebben zij willens en wetens het risico genomen dat ze het lid op de neus kunnen krijgen en hun investeringen moeten afschrijven.

De vraag is wat de formerende partijen met Lelystad aan moeten. Ze hebben inmiddels kennis kunnen nemen van de VVR-geschiedenis en de twijfelachtige bestuurscultuur rond dit dossier, weten dat de Kamers zich nog over de omstreden VVR moeten uitspreken en er ook nog allerlei andere hobbels zijn te nemen. Een greep: ondanks beloften toch nachtvluchten, geen natuurvergunning, de kwesties stikstof en CO₂, de laagvliegroutes, de luchtruimherziening, het aanhoudend verzet van burgers en bestuurders in Gelderland en Overijssel. Om maar te zwijgen over de ongerijmdheid van de grote klimaatopgaven en het gaan openen van een vakantie- en pretvliegveld.

Onze suggestie voor het regeerakkoord is daarom: ‘Lelystad Airport blijft voorgoed gesloten voor groothandelsverkeer.’