Oorspronkelijk: Lelystad Airport als 'overloopluchthaven' zonder autonome groei

Schiphol wil verder groeien, daarvoor is de opening Lelystad Airport nodig.  Lelystad Airport zou volgens het ministerie als 'overloopluchthaven' moeten fungeren. Het neemt vluchten over van Schiphol en dient niet zelfstandig te groeien  Met een VVR (verkeersverdelingsregel) zou het luchtverkeer tussen de luchthavens Lelystad Airport en Schiphol geregeld moeten worden.

Echter, een selectieve VVR, een VVR die op Lelystad Airport alléén vluchten van Schiphol toe staat, is in strijd met de Europese regels. Dit is meermaals in opdracht van het ministerie onderzocht, zowel in 2008 als 2013 en inderdaad: een selectieve VVR is in strijd met de Europese regels.

Lees hier meer over het onderzoek uit 2008 dat nota bene in opdracht van het ministerie zelf is uitgevoerd.

En bekijk hier de glasheldere uiteenzetting van de heer mr. Filip Cornelis, director Aviation van de Europese Commissie, op de hoorzitting 'selectiviteit' in 2019.

Conclusie: Volgens EU mededingingsregels en slotverordening mogen lidstaten niet discrimineren. Lidstaten mogen wel capaciteit beperken (maximaal aantal vliegbewegingen) en openingstijden vaststellen (nachtsluiting). Maar het verplicht verplaatsen van vluchten van Schiphol naar Lelystad is dus niet toegestaan. 

Tweede Kamer en provincies ondubbelzinnig duidelijk: géén autonome groei

Toen in 2014 tot uitbreiding van Lelystad Airport moest worden besloten, legde de Tweede Kamer nog eens uitdrukkelijk vast: Uitbreiding is alleen mogelijk met een 'overloop functie'. Géén autonome groei dus.

Hier vind je de motie uit 2014 van CDA-kamerleden Geurts en De Stouwe

Echter, voordat de uitbreiding aan de orde kwam, wisten Schiphol en het ministerie al dat luchtvaartmaatschappijen geen interesse hebben in een overstap naar Lelystad. Maar de Tweede Kamer werd in het ongewisse gelaten.

Tegelijkertijd wisten Schiphol en het ministerie in 2014 al jaren dat een door de Kamer gewenste ‘overloop functie’ bij de EU op grote problemen zou stuiten. Onder meer Alders en een speciale adviescommissie hadden hen daarvoor gewaarschuwd. De commissie adviseerde daarom éérst de juridische borging te regelen - iets dat ook de Landsadvocaat aanraadde. Maar dat advies werd in de wind geslagen.

Met een vage belofte, dat ze met de beoogde ‘selectiviteit’ aan de slag ging, ‘waarbij het uitgangspunt is dat de concrete implementatie uiteraard moet voldoen aan de geldende wettelijke kaders’, overtuigde de regering de Kamer in te stemmen met de uitbreiding van vliegveld Lelystad. Vervolgens liet zij willens en wetens na om bijtijds bij de EU de VVR af te timmeren. Aldus werkten het miniserie en Schiphol toe naar een situatie van voldongen feiten: een kant-en-klaar vliegveld dat in het belang van Nederland hoe dan ook moest gaan draaien.

• Hier vind je de motie uit 2017 van CDA-kamerlid Van Helvert
• Hier vind je de motie uit 2018 van SP-kamerlid Laçin

Lees ook het artikel: 'Kamer zegt nee tegen zelfstandige groei'.

De CDA-fracties van de provincie Gelderland en Overijssel stellen in mei 2019 in een brief naar de Tweede Kamer nog eens duidelijk: ‘Autonome groei van Lelystad Airport is uitgesloten’. Lees er meer over in dit artikel.

Tegen opdracht Tweede Kamer en provincies: voorstel richting Europa mét autonome groei

Ieder land van de Europese Unie Europese Unie dient zich te houden aan de Europese regels. Zo ook de luchtvaart. De Europese Commissie toetst dat. Uitgangspunt is gelijke rechten voor alle partijen binnen Europa.

Op verzoek van het ministerie wordt zowel in 2008 als in 2013 advies uitgebracht over de haalbaarheid van de verkeersverdelingsregel bij de EU. Het advies is duidelijk: De EU zal de verkeersverdelingsregel die leidt tot Lelystad Airport als 'overloop luchthaven' van Schiphol niet goedkeuren. Lees hier het advies aan het ministerie van I&W

Tot 3x toe wordt een voorstel tot opening Lelystad Airport richting Europa  afgewezen door de Europese commissie.  De uitkomst is niet verrassend: De selectieve VVR is in strijd met de Europese regels. Dit was in 2008 dus al bekend bij het ministerie.

Ondanks alle weerstand van en beloftes aan de Tweede Kamer dient de minister een 4e voorstel in bij de Europese commissie: deze maakt autonome groei wél mogelijk. En het voorstel wordt door de EU goedgekeurd. Lees het artikel hierover op Trouw.nl

Dec. 2019. Minister van Nieuwenhuizen geeft toe: inderdaad autonome groei mogelijk

Tsja, na de goedkeuring bevestigt  minister van Nieuwenhuizen dat inderdaad autonome groei mogelijk is. Geen verrassing, want dat was precies de kern van haar voorstel aan de Europese commissie. Een slimme list. Zo maakt ze toch groei van Lelystad Airport en dus Schiphol mogelijk.

Dat de Tweede Kamer jarenlang voor de gek was gehouden, wuift de minister weg. Tegenover dagblad Trouw verklaart ze zonder blikken en blozen: ‘Het is van begin af aan duidelijk geweest dat Lelystad nooit voor 100 procent vluchten zou kunnen overnemen van Schiphol, iedereen wist dat de Commissie een  antidiscrimineringsbepaling heeft.’ Niet dus.

De eerste prijsvechters, zoals Wizz Air, hebben zich al gemeld en een plek geclaimd.

Lees er hier meer over.

Ook het AD zet het hier duidelijk uiteen. 

Wel of geen autonome groei? De Tweede Kamer eist opheldering. Lees er hier meer over.

Aug. 2020. Uit achtergehouden documenten uit 2014 blijkt: overloopfunctie Lelystad Airport was nooit de intentie

Als je denkt, het kan niet erger. Ja, het kan wel. Want er duikt een brief op uit 2014 van Schiphol aan de directie Luchtvaart van het ministerie van I&W.  De strekking van de brief is dat Lelystad Airport onmogelijk als 'overloop luchthaven' kan fungeren ivm. de Europese regels. En dat er dus geen mogelijkheid is om 'autonome groei' tegen te houden. Tevens wordt er gemeld dat er geen belangstelling is onder de bedrijven die nu op Schiphol vliegen, om te verhuizen naar Lelystad Airport. Dit wordt niet gedeeld met de Tweede Kamer.

Lees hier het uitgebreide artikel van Schipholwatch 'Overloopfunctie Lelystad nooit intentie geweest'

Dit betekent dat het ministerie sinds 2014 op de hoogte was van de onmogelijkheid van Lelystad Airport als 'overloop luchthaven'. Toch heeft minister van Nieuwenhuizen Lelystad Airport met droge ogen als dusdanig verkocht aan de Tweede Kamer, gemeenten, provincies en burgers.

Het heeft er helaas alle schijn van dat de intentie van het ministerie van I&W en Schiphol niet 'overloop luchthaven' is, maar gewoon 'open' onder de voor Schiphol zo gunstig mogelijke voorwaarden om verder te kunnen groeien.

Kortom

De hele gang van zaken met Lelystad als overloopluchthaven voor alleen vakantieverkeer van Schiphol en geen autonome groei, is een typisch staaltje van een tactiek die inmiddels als ‘Schiphollen’ is gemunt. Het niet of slecht informeren (over het gebrek aan animo bij de Corendons en TUI’s en EU-blokkades voor een overloop-VVR) en vage toezeggingen (we gaan de selectiviteit volgens het boekje regelen) een situatie van voldongen feiten creëren (Lelystad Airport opbouwen, laagvliegroutes openen, verkeersleiding neerzetten,... ). Vervolgens, al dan niet na wat schijnbewegingen (de eerste kansloze VVR’s), zogenaamd à contrecoeur, want onder druk van Europa, de van meet af aan beoogde VVR mét autonome groei ‘moeten’ accepteren, omdat de Schiphol nu eenmaal groei vereist.

Zodat daarna, ondanks afspraken en moties over gelimiteerde aantallen vliegbewegingen, geen nacht en geen vracht en geen wide bodies, etcetera, stapsgewijs toegewerkt kan gaan worden naar de verder uitbouw van Lelystad Airport.

Wat nu?

De VVR moet nog in de Tweede kamer worden behandeld en wij volgen het uiteraard nauwgezet. We rekenen erop dat onze volksvertegenwoordigers hun rug recht houden en autonome groei en deze VVR resoluut zullen afwijzen. Want zij zijn in het dossier Lelystad Airport systematisch op het verkeerde been gezet.